Dossier Transparantie. Deel 1: Inleiding.

De artikelen in Dossier Transparantie zijn geschreven door Kris Sturkenboom, zij was stagiaire bij Team Ombudsman tussen april en juli 2023. Kris deed onderzoek naar het belang van transparantie voor het publiek en verwerkte de uitkomsten in vier artikelen. 

“’Als je weet hoe het is gemaakt, kan je vertrouwen wat er staat’ – dat is wat ons publiek ons heeft verteld. Vertrouwen moet je verdienen, en transparantie kan ons helpen om het te verdienen”, schreef de BBC op 22 mei 2023. Vijf dagen eerder had de Britse publieke omroep BBC Verify  gelanceerd. Een team van zo’n zestig onderzoeksjournalisten met de opdracht om complexe nieuwsitems te verifiëren, analyseren en uit te leggen.

De directeur van de nieuwsafdeling van de BBC, Deborah Turness, benadrukte bij de bekendmaking van BBC Verify  dat niet alleen de zestig onderzoekjournalisten bij zouden dragen aan het meer transparant maken van de journalistiek. Élke journalist bij de BBC zou volgens haar op transparante wijze moeten laten zien hoe ze tot de informatie komen waarover ze verslag doen.

De toenemende transparantie bij de BBC past bij de trend die we de afgelopen twintig jaar steeds meer zien in de journalistiek. Redacties maken ‘achter de schermen’-filmpjes, nieuwsmedia houden correctiepagina’s bij en keer op keer proberen journalisten hun onafhankelijkheid te bewijzen. De Ombudsman ziet deze trend ook bij omroepen en programma’s.

De Ombudsman is een groot voorstander van transparantie en spreekt zich er graag over uit. Het liefst heeft de Ombudsman dat journalisten zo openlijk mogelijk met het publiek communiceren over de keuzes die ze maken. In aflevering 3.4 van de podcast ‘Achter de Klacht’ over politieke berichtgeving sluit ze af met: “Altijd weer die transparantie. Welke podcast van de Ombudsman komt er nou niet op uit?”

Onderzoek

Niet alleen de Ombudsman is geboeid door transparantie, ook de wetenschap is de afgelopen jaren steeds meer geïnteresseerd geraakt in het fenomeen. Transparantie is op allerlei manieren bekeken. Zo is onderzocht wat het effect is van transparantie op het vertrouwen in nieuwsartikelen. Ook hebben wetenschappers gekeken naar de behoefte van het publiek aan transparantie.

Maar wat hebben we eigenlijk aan al dat onderzoek? Daar kom ik, Kris, om de hoek kijken. De afgelopen drie maanden liep ik stage bij Team Ombudsman vanuit mijn minor journalistiek. Ik besteedde het grootste deel van mijn tijd aan onderzoek naar transparantie en beet mij vast in dit dossier. Ik speurde door de literatuur, sprak met experts over transparantie en het doen van publieksonderzoek. Daarnaast deed ik een eigen onderzoek en sprak ik met makers over de manier waarop zij transparant zijn.

Dit alles verwerkte ik in een uitgebreid onderzoeksrapport, waarvan ik drie makkelijker leesbare columns maakte. Ook maakte ik, samen met Team Ombudsman, een podcast met journalisten van BOOS en EenVandaag  over het onderwerp. Ben je benieuwd naar wat transparantie eigenlijk precies is? Of naar hoe ik het onderzoek uitvoerde en wat ik ondervond? Lees dan vooral door.

Lees verder:

- Dossier Transparantie. Deel 2: Wat is transparantie eigenlijk?
- Dossier Transparantie. Deel 3: Het onderzoek.
- Dossier Transparantie. Deel 4: Een transparante toekomst?
- Dossier Transparantie. Het onderzoeksrapport.
- Podcast 3.6 Transparantie: Nuttig of noodzaak?