1 / 5
AI nu ook in de Code Journalistiek Handelen
Er is een zin toegevoegd aan de Code Journalistiek Handelen, en dat lijkt misschien een detail. Toch raakt het de kern van hoe journalistiek in een tijd van kunstmatige intelligentie haar geloofwaardigheid bewaart. In de code staat nu: “Journalisten van de Publieke Omroep beslissen of en hoe AI wordt ingezet, en blijven eindverantwoordelijk voor de inhoud.” Dat is geen bureaucratische toevoeging, maar een duidelijke grens: technologie is een hulpmiddel, geen redactiechef. De verantwoordelijkheid kan niet uitbesteed worden aan een algoritme dat geen waarden of geweten kent.
Waar ligt de grens? Journalistieke normen tegenover vrijheid van meningsuiting
Mag een redactie alles zeggen, schrijven of uitzenden omdat de vrijheid van meningsuiting die ruimte geeft? Sommige redacties beroepen zich er op. Zo plaatste Ongehoord Nederland een video op LinkedIn waarin gesteld werd dat mensen in Nederland niet vrij zijn om te zeggen dat zij zich onveilig voelen door de aanwezigheid van migranten. Er zou sprake zijn van een taboe. Een kijker was het niet eens met de video en klaagde bij de Ombudsman. Die deed onderzoek en kreeg naar aanleiding daarvan een interessante reactie van de omroep. Volgens de redactie van Ongehoord Nederland stond het haar vrij om deze beweringen te doen, want hier werd gebruik gemaakt van de vrijheid van meningsuiting.
Waarom elke redactie een transparantie-redacteur nodig heeft
Transparantie. We hebben het er al jaren over. Toch blijkt het in het journalistieke proces nog altijd bijzonder ingewikkeld en het is het eerste dat er bij haast bij inschiet. En dat kunnen we ons niet langer veroorloven. Het is tijd om de daad bij het woord te voegen en op iedere redactie een transparantie-redacteur aan te stellen! Niet omdat het direct extra vertrouwen oplevert, maar om een belangrijkere reden: in een wereld waar alles op journalistiek kan lijken, moeten we laten zien wat het verschil maakt.
De (r)evolutie van het woord genocide
Journalisten kiezen beelden en woorden om zo precies mogelijk nieuwsinformatie over te dragen. Om verslag te doen en gebeurtenissen te beschrijven, om verhalen te vertellen en duiding te geven. Maar beelden en woorden zijn niet kleurloos of neutraal, en dus wordt er strijd over geleverd. Het woord dat inmiddels twee jaar voor toenemende onenigheid zorgt: ‘genocide’. Geen woord dat je lichtzinnig inzet, dus zie je redacties worstelen met de keuze om het te gebruiken. Daarover komt het publiek dan weer bij ons met vragen. Ombudsman, waarom wél of waarom nog steeds niet?
De journalistieke bronnen van oorlogsinformatie
Hoe kun je een betrouwbaar verhaal vertellen over een gebeurtenis waar je zelf niet bij kunt zijn? Over een plek waar je niet naartoe kunt? En hoe zorg je ervoor dat dat wat je er over vertelt vertrouwd wordt en kan worden? Dat is de worsteling waar de internationale journalistiek al bijna twee jaar mee zit in de berichtgeving over wat er zich afspeelt in Gaza. Het liefst ga je als nieuwsorganisatie zelf ter plaatse, maar dat is door een verbod van de Israëlische regering niet mogelijk. En dus moet je op zoek naar betrouwbare lokale bronnen. En dat is nog niet zo makkelijk.
Wat doet de Ombudsman voor u?
De Ombudsman onderzoekt of de journalistieke redacties van de publieke omroepen zich houden aan de Code Journalistiek Handelen. Deze Code beschrijft hoe de journalistiek betrouwbaar, feitelijk en onafhankelijk blijft. Als u vindt dat een omroep of programma zich niet aan de regels heeft gehouden, dan kunt u uw klacht voorleggen aan de Ombudsman. Die kan dan bepalen of er daadwerkelijk onderzoek moet plaatsvinden. Sancties en boetes legt de Ombudsman daarbij niet op.
