1 / 5
Kritiek mag, maar verdachtmaken van journalistiek raakt de democratie
Is de publieke omroep te activistisch? Neemt de NOS klakkeloos over wat Hamas zegt? Het zijn vragen die regelmatig bij de Ombudsman binnenkomen. Eind november gebeurde er echter iets opmerkelijks: deze vragen werden niet aan de Ombudsman gesteld, maar kwamen voorbij in een debataanvraag in de Tweede Kamer en via het X-account van een vicepremier.
Dossier Tweede Kamerverkiezingen 2025
Al sinds de Ombudsman voor de publieke omroepen in functie is, hebben we na afloop van een verkiezingscampagne teruggekeken op hoe programma’s en platforms hun journalistieke taak invulden. De campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2025 is de zesde die de Ombudsman analyseert. Want bepaalde tradities moet je in stand houden, zeker als ze zoveel inzichten in journalistieke keuzes bieden.
Podcastaflevering 5.3: Van straatpraat tot stem van het volk, de kracht en valkuil van de voxpop
De voxpop – willekeurige mensen op straat vragen stellen over een actueel onderwerp – lijkt een directe lijn naar 'de stem van het volk'. Maar hoe representatief is het eigenlijk, als journalisten uit miljoenen inwoners een handvol stemmen laten horen. Onderzoek toont ook aan dat die stemmen in zo’n straatinterview invloedrijk zijn. Wie krijgt er een stem, en wie beslist wat het volk zegt? Wat willen redacties met voxpop bereiken? Journalistiek hoofdredacteur van Talpa Network Marc Veeningen en hoofdredacteur van EenVandaag René van Brakel schuiven aan.
Leren van de buren: de prijs van uitstel bij herstel
Eerst een problematische knip in een speech, dan langdurige radiostilte en vervolgens een gehaast vertrek van de bestuurlijke en journalistieke top. Van afstand zien de recente ontwikkelingen bij de BBC eruit als een treinramp in slow motion. Bij alles dat er inmiddels over is gezegd en geschreven, wil de Ombudsman één punt nog wel maken: hoe belangrijk het is om snel transparant te zijn als er iets fout gaat. Anders word je een speelbal van heel andere krachten.
AI nu ook in de Code Journalistiek Handelen
Er is een zin toegevoegd aan de Code Journalistiek Handelen, en dat lijkt misschien een detail. Toch raakt het de kern van hoe journalistiek in een tijd van kunstmatige intelligentie haar geloofwaardigheid bewaart. In de code staat nu: “Journalisten van de Publieke Omroep beslissen of en hoe AI wordt ingezet, en blijven eindverantwoordelijk voor de inhoud.” Dat is geen bureaucratische toevoeging, maar een duidelijke grens: technologie is een hulpmiddel, geen redactiechef. De verantwoordelijkheid kan niet uitbesteed worden aan een algoritme dat geen waarden of geweten kent.
Wat doet de Ombudsman voor u?
De Ombudsman onderzoekt of de journalistieke redacties van de publieke omroepen zich houden aan de Code Journalistiek Handelen. Deze Code beschrijft hoe de journalistiek betrouwbaar, feitelijk en onafhankelijk blijft. Als u vindt dat een omroep of programma zich niet aan de regels heeft gehouden, dan kunt u uw klacht voorleggen aan de Ombudsman. Die kan dan bepalen of er daadwerkelijk onderzoek moet plaatsvinden. Sancties en boetes legt de Ombudsman daarbij niet op.
