Dossier Diversiteit: De meest gevraagde gast

Hij zat het vaakst in de uitzendingen in de steekproef uit seizoen 2017-2018 die de ombudsman onderzocht: politiek verslaggever Xander van der Wulp van de NOS. Hij vindt het niet onlogisch dat talkshows vaak bij journalisten uitkomen: “Wij kunnen politieke ontwikkelingen van dichtbij volgen én er op een compacte manier over vertellen.” Gesprek met de meest gevraagde gast.

“Bij mijn eerste keer in een talkshow ging het over flyerende politici. Over hun tactieken en wat wel werkt en wat niet. Dat was goed én grappig in beeld te brengen,” herinnert Xander van der Wulp zich. "Dat sloeg kennelijk aan, want ik werd daarna regelmatig teruggevraagd. In het jaar dat de landelijke verkiezingen werden gehouden en we te maken hadden met de langste formatie ooit, schoof ik bijna wekelijks aan in één van de talkshows.”

Waarom hebben programma’s als Jinek en Pauw eigenlijk zo graag parlementair journalisten in het programma? “Talkshows zijn natuurlijk gericht op goede kijkcijfers én ze willen inhoud. De politiek trekt enorm, mensen houden ervan of ergeren zich eraan, maar blijven vaak wel kijken. De redacties zetten vaak in op de belangrijke politici en andere hoofdrolspelers in het nieuws, maar die willen of kunnen lang niet altijd. Dan komen wij in beeld.”

Het hebben van journalisten als gast heeft voordelen, denkt Van der Wulp. “We kunnen alle politieke ontwikkelingen vaak van dichtbij volgen, we komen achter de schermen en kunnen op een compacte en leuke manier vertellen. Dat is ons werk, en we staat er met onze neus bovenop."

En waarom juist hij dan zo vaak werd uitgenodigd? "Je moet zo neutraal mogelijk een politiek proces van die dag kunnen beschrijven, maar wel op een leuke manier. Dat lukt meestal wel, denk ik. Ik doe het altijd met plezier, dat is denk ik ook belangrijk. De redacties weten inmiddels wat ze aan me hebben en dat ik lever wat ze van me verwachten… al heb ik nog altijd wel het gevoel dat ik me elke keer moet bewijzen.”

Links, rechts, midden

Is het voor Van der Wulp niet lastig om zo vaak bij Pauw of Jinek te zitten? Dat zijn talkshows die nog wel eens als ‘links’ gezien worden, terwijl hij werkt voor de NOS en geacht wordt geen ‘kleur' te bekennen? “Ik moet zeggen dat ik bij die programma’s nauwelijks iets merk van welke kleur dan ook. Het is ook daar mijn taak het nieuws zo neutraal mogelijk te beschrijven, ze vragen me als NOS’er. Verder zijn alle politici daar welkom, de ene politicus accepteert de uitnodiging alleen vaker dan de andere. Zelf maakt het me niet zoveel uit bij welke omroep ik zit, als ze het me maar niet kwalijk nemen dat ik zelf niet uitgebreid mijn eigen mening ga zitten vertellen.”

Diversiteit opleggen?

De politieke verslaggevers dragen doorgaans niet bij aan de diversiteit in de programma's, niet qua beroep of rol aan tafel, maar ook niet qua sekse, leeftijd of achtergrond. “Politiek verslaggevers zijn nu eenmaal nog steeds vaker man dan vrouw, al is er in de laatste decennia best wat veranderd,” zegt Van der Wulp. Jongeren zitten er ook niet veel tussen: “Het is natuurlijk zo dat je enige ervaring in de journalistiek moet hebben om op een Haagse redactie als verslaggever aan de slag te kunnen. Je ziet overigens dat de talkshows wel degelijk zoeken naar diversiteit als ze een tafel met gasten samenstellen. Ik heb ook weleens gehoord dat het onderwerp waarover ik zou komen vertellen, uitgesteld werd. Anders zouden er die avond alleen mannen aan tafel zitten.”

Toch vindt hij quota geen oplossing. “Tafels moeten natuurlijk zo divers zijn als de maatschappelijke discussies zijn. Er moet zeker naar diversiteit gestreefd worden. Maar je bent ook afhankelijk van wíe en wát in het nieuws is en wie door een club naar voren wordt geschoven." En dat laat zich niet in quota vatten, vindt hij.

Tot slot: wat vindt hij dan van de klacht dat shows te vaak dezelfde mensen aan tafel hebben zitten? “Ik snap het wel. De programma’s hechten aan vaste gezichten, dan weten ze wat ze krijgen. Kijkers kunnen zich ergeren aan steeds hetzelfde gezicht, maar die hechten zich er ook aan. Het is vertrouwd, zo van: Xander praat ons bij”. Maar, zegt Van der Wulp, “er is ook het risico van een overdosis-Van-der-Wulp. Daarom zeg ik best regelmatig nee als ze me vragen.”

Naar het onderzoeksrapport.